Ochrona infrastruktury krytycznej i zapewnienie odporności podmiotów nią zarządzających jest kluczowe dla funkcjonowania współczesnych społeczeństw. Bez niezawodnych dostaw energii, bezpiecznej wody pitnej, usług zdrowotnych, bankowych i finansowych czy przewidywalnego transportu nasze codzienne życie byłoby niemożliwe. Z tego powodu Komisja Europejska od dawna angażuje się we wspieranie ochrony infrastruktury krytycznej i odporności podmiotów krytycznych na zagrożenia naturalne i spowodowane działalnością człowieka.
Kluczowe inicjatywy i działania UE:
- Dyrektywa o odporności podmiotów krytycznych (CER): Weszła w życie 16 stycznia 2023 r., a państwa członkowskie mają czas do 17 października 2024 r. na jej transpozycję do prawa krajowego. Dyrektywa ma na celu wzmocnienie odporności podmiotów krytycznych na różnorodne zagrożenia, takie jak zagrożenia naturalne, ataki terrorystyczne, zagrożenia wewnętrzne, sabotaż oraz zagrożenia dla zdrowia publicznego. Dyrektywa CER zastąpi Europejską Dyrektywę o Infrastrukturze Krytycznej z 2008 roku.
- Obowiązki państw członkowskich: Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia strategii krajowych i przeprowadzania regularnych ocen ryzyka w celu identyfikacji podmiotów, które są uważane za krytyczne dla społeczeństwa i gospodarki. Komisja przyjęła listę usług kluczowych we wszystkich sektorach objętych dyrektywą. Oceny ryzyka będą przeprowadzane w odniesieniu do tych podstawowych usług, tak aby można było zidentyfikować podmioty krytyczne w każdym państwie członkowskim. Podmioty krytyczne będą musiały przeprowadzać własne oceny ryzyka oraz wdrażać środki techniczne, bezpieczeństwa i organizacyjne w celu zwiększenia swojej odporności. Dodatkowo, podmioty te będą zobowiązane do zgłaszania incydentów.
- Wsparcie dla podmiotów krytycznych: Państwa członkowskie mają obowiązek wspierać podmioty krytyczne w zwiększaniu ich odporności. Komisja Europejska zapewnia wsparcie komplementarne, opracowując przegląd zagrożeń transgranicznych i międzysektorowych, najlepsze praktyki, materiały pomocnicze, metodologie, transgraniczne działania szkoleniowe i ćwiczenia. Podmioty krytyczne w UE, świadczące usługi kluczowe w sześciu lub więcej państwach członkowskich, otrzymają dodatkowe porady dotyczące wypełniania obowiązków w zakresie oceny ryzyka i podejmowania środków zwiększających odporność.
- Grupa ds. Odporności Podmiotów Krytycznych (CERG): CERG ułatwia współpracę między państwami członkowskimi a Komisją Europejską, umożliwiając wymianę informacji i dobrych praktyk w zakresie odporności infrastruktury krytycznej. Grupa ta jest prowadzona przez Komisję i składa się z przedstawicieli właściwych organów w państwach członkowskich. CERG umożliwia wymianę informacji i dobrych praktyk w kwestiach związanych z odpornością infrastruktury krytycznej i podmiotów krytycznych.
- Rekomendacja Rady UE: Przyjęta 8 grudnia 2022 r., stanowi reakcję na apele o dodatkowe środki po aktach sabotażu przeciwko infrastrukturze krytycznej w UE. Ma na celu wzmocnienie odporności infrastruktury krytycznej poprzez działania w zakresie gotowości, reagowania i współpracy międzynarodowej.
- Gotowość: Aktualizacja ocen ryzyka w celu odzwierciedlenia obecnych zagrożeń i przeprowadzanie testów warunków skrajnych, począwszy od sektora energetycznego. Testy warunków skrajnych zostały zakończone do końca 2023 r., a ich wyniki zasilają współpracę na poziomie UE w zakresie zwiększania odporności.
- Reagowanie: Opracowanie planu działania na wypadek zakłóceń w infrastrukturze krytycznej o znaczeniu transgranicznym, w sektorach takich jak energia, transport, bankowość, infrastruktura rynków finansowych, zdrowie, infrastruktura cyfrowa, administracja publiczna, przestrzeń kosmiczna, gospodarka wodna i żywność. Plan ten ma na celu poprawę świadomości sytuacyjnej, komunikacji i koordynacji na poziomie UE.
- Współpraca międzynarodowa: Współpraca z NATO oraz partnerami międzynarodowymi, w tym z krajami Bałkanów Zachodnich, Europy Wschodniej, Ukrainą, USA i Kanadą.
- Finansowanie badań: Wspieranie badań, studiów i projektów mających na celu zwiększenie odporności infrastruktury krytycznej poprzez programy takie jak „Horyzont Europa” oraz Europejska Sieć Referencyjna Ochrony Infrastruktury Krytycznej (ERNCIP).
Sektory objęte działaniami:
Dyrektywa CER obejmuje jedenaście sektorów, w tym: energię, transport, bankowość, infrastrukturę rynków finansowych, zdrowie, wodę pitną, ścieki, infrastrukturę cyfrową, administrację publiczną, przestrzeń kosmiczną oraz produkcję, przetwarzanie i dystrybucję żywności.
Współpraca międzynarodowa:
Ważnym elementem jest również współpraca z NATO, która ma na celu pomoc w radzeniu sobie z ryzykiem i incydentami o znaczeniu transgranicznym. Utworzona została grupa zadaniowa UE-NATO ds. odporności infrastruktury krytycznej, która opracowała raport z zaleceniami w tym zakresie.
Działania te mają na celu zapewnienie, że infrastruktura krytyczna w UE jest w stanie zapobiegać, opierać się, absorbować i odzyskiwać sprawność po incydentach zakłócających, niezależnie od tego, czy są one spowodowane przez zagrożenia naturalne, terroryzm, zagrożenia wewnętrzne, sabotaż czy sytuacje zagrożenia zdrowia publicznego. Zgodnie z dyrektywą CER, do 17 stycznia 2026 r. państwa członkowskie mają przyjąć krajową strategię zwiększania odporności podmiotów krytycznych i przeprowadzić ocenę ryzyka. Na podstawie wyników oceny ryzyka, do 17 lipca 2026 r. państwa członkowskie powinny zidentyfikować podmioty krytyczne.
Więcej informacji: https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/internal-security/counter-terrorism-and-radicalisation/protection/critical-infrastructure-resilience-eu-level_en
