Trudno dziś znaleźć serwis czy portal zajmujący się problematyką szeroko pojętej infrastruktury krytycznej, który nie napisałby o niedawnych incydentach związanych z kablami podmorskimi. Temat najczęściej przywoływany jest w dyskusjach o wojnie hybrydowej na Bałtyku. Zawsze w takich sytuacjach zadaję sobie pytanie, skąd czerpać rzetelną wiedzę na temat jakiegoś zjawiska, bo artykuły prasowe najczęściej koncentrują się na ostatnich wydarzeniach (Doszło do przerwania kabla łączącego etc.) bardzo często nie sytuując zjawiska w kontekście całego systemu. Dlatego bardzo polecam lekturę raportu „Subsea Cables – What is at Stake?” został opracowany przez Europejską Agencję ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA), której celem jest zapewnienie wysokiego poziomu cyberbezpieczeństwa w całej Europie. ENISA, działając na podstawie Europejskiego Kodeksu Łączności Elektronicznej (EECC) i Dyrektywy NIS2, wspiera państwa członkowskie w ochronie infrastruktury krytycznej, a także w przygotowaniu na cyberzagrożenia. Raport ten stanowi kompleksowy przegląd ekosystemu kabli podmorskich, skupiając się na ich znaczeniu, wyzwaniach związanych z bezpieczeństwem i odpornością oraz dobrych praktykach.
Metodologia raportu obejmowała badania literaturowe, wywiady z ekspertami z branży oraz analizę zebranych informacji. Wśród ekspertów, którzy przyczynili się do powstania raportu, znaleźli się przedstawiciele International Cable Protection Committee (ICPC), operatorzy kablowi (np. Orange France) oraz naukowcy. Raport został również zweryfikowany przez krajowe organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo telekomunikacyjne w UE.
Raport podkreśla, że kable podmorskie są kluczowym elementem globalnej infrastruktury internetowej, przekazując ponad 97% światowego ruchu internetowego. Przypominam, że to raport z 2023 r., nowsze źródła podają, że to już 99%. Kable te, wykorzystujące technologię światłowodową, są niezwykle wrażliwe na uszkodzenia, a ich ochrona ma strategiczne znaczenie dla UE. Aspekty prawne i regulacyjne są istotnym elementem raportu. Kable podmorskie podlegają zarówno krajowym przepisom telekomunikacyjnym, jak i międzynarodowym traktatom. Raport porusza kwestie narodowych reżimów regulacyjnych, traktatów międzynarodowych oraz pozwoleń na instalację i naprawę kabli. W praktyce, ochrona kabli podmorskich wymaga współpracy wielu różnych podmiotów, w tym krajowych organów ds. bezpieczeństwa telekomunikacyjnego, agencji cyberbezpieczeństwa, służb cywilnej ochrony, obrony oraz straży przybrzeżnej. W Portugalii, na przykład, wdrażana jest usługa ochrony i nadzoru kabli podmorskich, obejmująca ostrzeganie statków i sporządzanie raportów o incydentach.
W raporcie znajdują się mapy kabli podmorskich. Większość kabli na dnie morskim ma średnicę niewiele większą niż wąż ogrodowy, choć w pobliżu brzegu są one grubsze i wzmocnione. Kluczowe wyzwania dla odporności kabli są przedstawione w oparciu o statystyki ICPC. Z danych wynika, że prawie 40% awarii kabli jest spowodowana przez kotwiczenie lub rybołówstwo, a dla blisko połowy przyczyn nie można ustalić. Ogółem, 87% incydentów jest spowodowanych przez ingerencję człowieka – nieumyślne błędy lub celowe działania. Tylko 4% awarii wynika z usterki systemu, a 5% z przyczyn naturalnych. Z kolei, pod względem typu, awarie kabli dzielą się równo na uszkodzenia systemu elektrycznego i systemu optycznego (uszkodzenia włókien). Raport wspomina również o zagrożeniach ze strony sabotażu i ataków szpiegowskich, choć nie są one częste, a ich detekcja bywa trudna. I znowu przypominam, raport powstał w 2023 r., kiedy eksperci zajęci byli analizowaniem, kto uszkodził Nord Stream, a incydenty związane z kablami podmorskimi dopiero miały się wydarzyć.
Dobre praktyki w zakresie ochrony kabli podmorskich obejmują dywersyfikację tras kablowych, co zmniejsza ryzyko jednoczesnego uszkodzenia wielu kabli. Raport zwraca też uwagę na konieczność jasnego określenia, który organ krajowy jest odpowiedzialny za nadzór nad kablami. I to jest naprawdę ważna rekomendacja! Ponadto, raport podkreśla znaczenie wczesnego ostrzegania statków o trasach kabli oraz integrację danych z różnymi systemami detekcji, w tym z SMART Cables. ENISA planuje opracowanie szczegółowych wytycznych technicznych dla organów krajowych, aby wspierać je w nadzorze nad kablami podmorskimi i ich infrastrukturą. Agencja podkreśla również potrzebę lepszego zrozumienia redundancji i przepustowości kabli podmorskich. W raporcie wspomniano o programie Nevers Joint call point, który uwzględnia kable podmorskie w ramach oceny ryzyka. Dodatkowo, raport wskazuje na projekt Komisji Europejskiej dotyczący analizy redundancji i odporności kabli podmorskich, który ma na celu wzmocnienie bezpieczeństwa tych strategicznych aktywów.
Raport można pobrać tutaj: https://www.enisa.europa.eu/publications/undersea-cables
