Pojęcie infrastruktura krytyczna (IK) od kilkunastu lat funkcjonuje w polskim ustawodawstwie, a także świadomości osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo najważniejszych obiektów w państwie. Termin został zdefiniowany w Ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, wg której, gdy mowa o infrastrukturze krytycznej „należy przez to rozumieć systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców”.
Kluczowym dokumentem dla zagadania infrastruktury krytycznej jest wspomniana ustawa o zarzadzaniu kryzysowym oraz systematycznie aktualizowany Narodowy Plan Ochrony Infrastruktury Krytycznej (NPOIK) oraz załączniki do NPOIK, w których umieszczono charakterystyki systemów IK w Polsce, dobre praktyki i rekomendacje dotyczące systemu bezpieczeństwa obiektów IK oraz inne praktyczne informacje.
Infrastruktura krytyczna to obiekty i usługi niezbędne do funkcjonowania nowoczesnego społeczeństwa, administracji i przedsiębiorców. IK obejmuje systemy zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, łączności, sieci teleinformatyczne, finansowe, zaopatrzenia w żywność, zaopatrzenia w wodę, ochrony zdrowia, transportowe, ratownicze, zapewniające ciągłość działania administracji publicznej, produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.
Jakkolwiek, nie każda oczyszczalnia ścieków, przepompownia wody czy zakład energetyczny automatycznie będą należały do infrastruktury krytycznej. Kryteria kwalifikujące obiekty, urządzenia, instalacje czy usługi do wykazu IK zostały opracowane przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) we współpracy z ministerstwami odpowiedzialnymi za poszczególne systemy IK. Zastosowano dwa rodzaje kryteriów: systemowe (ilościowe lub opisowe parametry, których spełnienie kwalifikuje do IK) oraz przekrojowe (parametry odnoszące się do skutków zniszczenia lub zaprzestania funkcjonowania przedsiębiorstwa np. ofiary w ludziach, starty materialne, czas odbudowę etc.). Kwalifikacja następowała w trzyetapowym procesie, przy zastosowaniu w/w kryteriów oraz definicji z ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Dokładny wykaz tych obiektów i systemów, a także kryteria systemowe oraz przekrojowe są, zgodnie z obecnymi przepisami, informacją niejawną.
W świadomości społecznej pojęcie IK wciąż jest słabo rozpoznawalne, a i wśród specjalistów od bezpieczeństwa często pojęcie infrastruktury krytycznej (IK) mylone jest bądź z kategorią obiektów podlegających obowiązkowej ochronie (Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia) lub dostawców usług kluczowych (Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa).
Co ciekawe, według aktualnie obowiązującego ustawodawstwa, obiekt przemysłowy np. zakład wodociągowy, elektrownia czy infrastruktura transportowa jak na przykład port lotniczy może być równocześnie IK, podlegać obowiązkowej ochronie, a także być dostawcą tzw. usług kluczowych. Te same obiekty mogą być także sklasyfikowane jako szczególnie ważne dla bezpieczeństwa i obronności państwa (tzw. obiekty kategorii II wg Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 2022 r. w sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa). Taka sytuacja powoduje, że laik tych pojęć nie rozróżnia, a zatrudniony w przedsiębiorstwie specjalista od bezpieczeństwa musi nie tylko mieć świadomość sytuacji, ale i spełnić szereg obowiązków, jakie w/w ustawy nakładają na właścicieli bądź zarządzających takimi obiektami.
W świetle obowiązujących przepisów, przedsiębiorstwo/zakład przemysłowy może być:
-
infrastrukturą krytyczna (IK)
-
obiektem podlegającym obowiązkowej ochronie (obiekt IK automatycznie jest obiektem podlegającym obowiązkowej ochronie, ale nie każdy obiekt podlegający obowiązkowej ochronie jest IK)
-
obiektem szczególnie ważnym dla bezpieczeństwa i obronności państwa
-
dostawcą usług kluczowych
Podstawa prawna:
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z 26 kwietnia 2007 r., Dz.U. z 2007 r.,nr 89, poz. 590.
Ustawa o ochronie osób i mienia z 22 sierpnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 114, poz. 740.
Ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa z dnia 5 lipca 2018 r., Dz.U. 2018 poz. 1560
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 2022 r. w sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa oraz ich szczególnej ochrony (na podstawie art. 617 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o Obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 655)
KAŻDY Z WYMIENIONYCH AKTÓW PRAWNYCH NAKŁADA NA WŁAŚCICIELA/POSIADACZA SAMOISTNEGO TAKIEGO OBIEKTU OBOWIĄZEK PRZYGOTOWANIA NASTĘPUJĄCYCH DOKUMENTÓW:
Plan ochrony IK (RCB)
Plan ochrony obiektu podlegającego obowiązkowej ochronie (Policja)
Plan ochrony obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie w zakresie zagrożeń o charakterze terrorystycznym- Załącznik AT (ABW)
Plan ochrony szczególnej (Wojsko)
